معمولا در محل دفن امامزادگان قبر افراد معروف و همچنین قبرهای قدیمی را میتوان پیدا کرد. شاید شما بارها به قم رفته و حرم حضرت معصومه(س) را زیارت کرده باشید، ولی در این سفرتان تا چه اندازه وقت صرف دیدن قبر افراد مشهور کردهاید؟ اگر تصمیم گرفتید با این نگاه به حرم حضرت معصومه(س) بروید، خدام حرم هم میتوانند تا اندازهای شما را راهنمایی کنند.
البته باید وقت مشخصی را برای این کار صرف کنید، چون هم حرم حضرت معصومه(س) بزرگ است و هم قبرها به صورت پراکنده در مکانهای مختلف قرار دارند.
مشهورترین قبری که در اولین پرسش از خدام، به سوی آن راهنمایی میشوید، مزار آیتالله بروجردی است. سنگ قبر بزرگ و برجستهای که در راهروی مسجد اعظم قم در کنار مسجد بالاسر، زیر گنبد زیبایی قرار دارد و افراد معمولا در آنجا فاتحه و دعا میخوانند.
مقابل آن در مسجد بالاسر حرم، چند قبر قرار دارد که جز دو یا سه ساعت بعد از نماز ظهر که خانمها میتوانند وارد این قسمت شوند، در دیگر ساعتها فقط برای ورود آقایان باز است. در اینجا مزار استاد شهید مطهری، علامه طباطبایی، آیتالله بهاءالدینی، آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری (موسس حوزه علمیه قم)، آیتالله بهجت و... قرار دارد.
در حجرههای صحن اتابک افراد مشهوری دفن هستند؛ در یکی از آنها مزار شهید دکتر مفتح قرار دارد با سنگ قبر بزرگی ایستاده بر دیوار البته این حجره محل پاسخ بهسوالات افراد به زبان اردو است، ولی میتوانید داخل شوید و این سنگ قبر را ببینید
اگر به سمت صحن اتابک بروید، در وسط حیاط، سنگ قبر مرتفع قطبالدین راوندی، از علمای شیعی قرن ششم قرار دارد. در حجرههای صحن اتابک افراد مشهوری دفن هستند؛ در یکی از آنها مزار شهید دکتر مفتح قرار دارد با سنگ قبر بزرگی ایستاده بر دیوار البته این حجره محل پاسخ بهسوالات افراد به زبان اردو است، ولی میتوانید داخل شوید و این سنگ قبر را ببینید. آن طرف حیاط، در یکی دیگر از حجرهها مزار شیخ فضلالله نوری قرار دارد؛ قبری بزرگ با عکس بزرگ از ایشان.
در راستای آن در یکی دیگر از حجرهها مزار پرویناعتصامی و پدرش، یوسف اعتصامی است. این حجره فرش شده و همین امر باعث شده تا افراد از این حجره استفادههای دیگری مانند کتاب خواندن کنند.
در حرم حضرت معصومه(س)، پادشاهان و درباریان زیادی نیز مدفون هستند، ولی امروزه مزار آنها مشخص نیست. بعضی از خادمان قدیمی حرم نام بعضی از این مدفونین را شنیدهاند؛ ولی همگی به اتفاق میگویند که سنگ قبرها برداشته شدهاند و تعدادی از سنگ قبرها که به صورت سالم باقیمانده در موزهای که در میدان آستانه است، قرار دارد.
پیرمردانی که سالهای متمادی است به حرم رفت و آمد دارند، جای بعضی از قبرهای سلاطین را میشناسند، ولی آنها هم میگویند که به دلیل برداشته شدن سنگها، پیدا کردن محل دفن راحت نیست.
برداشته شدن سنگ قبرها موجب شد، تا صحبتهای متفاوتی از افراد بشنوم. به همین جهت، برای نوشتن اطلاعات دقیق از محل دفن پادشاهان و سلاطین به کتاب حضرت معصومه، فاطمه(سلاماللهعلیها) دوم، از محمد محمدی اشتهاردی رجوع کردم.