آرامگاهی که باید از نزدیک دید

چطور باید برایتان تعریف کنیم که باور کنید اغراق نیست و حقیقت دارد؟ چطور باید برایتان بگوییم که بدبین نشوید و نگویید در توصیفش زیاده‌روی کرده ایم؟ نه! راهی ندارد. مگر این که اعتماد کنید آنچه برایتان می‌گویم حتی جزو کوچکی از زیبایی آمیخته با شکوه این آرامگاه را هم در بر نمی‌گیرد.

جایی که از آن حرف می‌زنیم، آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی در 30 کیلومتری جنوب شرقی کرمان در شهر ماهاناست. شاه نعمت‌الله ولی، بر”‹اساس اسناد منتشر شده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان، عارفی عاشق در نیمه اول قرن هشتم بوده است که 103 سال عمر کرده و بنا بر وصیت خودش در ماهان به خاک سپرده شده و جسم او حتی بدون جان هم، منشأ خیر و رحمت برای اهالی ماهان شده است، تا آنجا که ”‹ سال 840 هـ . ق پیروانش برایش آرامگاهی بنا کرده‌اند و بعد در دوره‌های مختلف بخصوص قاجاریه، بزرگانی بخش‌هایی به آن اضافه کرده‌اند.

در واقع این مجموعه طی شش قرن بنا شده و تداوم معماری ایران را در شش قرن گذشته و به صورت زیبایی به تماشا می گذارد؛ بنایی بسیار بزرگ با 2 حوض آیینه‌ای وسط حیاطش که دورشان را درخت‌هایی کهنسال احاطه کرده‌اند، به اضافه صحن اتابکی، صحن حسینیه، صحن میرداماد، صحن وکیل‌الملکی و رواق شاه‌عباسی و هر بار با اضافه شدن بخشی به آرامگاه، نقش و نگارهایی از گل‌ها و پیچک‌های پیچ و تاب‌خورده روی کاشی‌هایش جان گرفته‌اند و سقفش، به مقرنس‌هایی چشم‌نواز و شگفت‌انگیز مزین شده‌اند و گچ‌بری‌ها آنقدر سقف بلندش را جان داده‌اند که هر بازدیدکننده‌ای در نخستین بازدید، مبهوت سقفش می‌شود و یادش می‌رود به صدای درویش‌هایی که دعا می‌خوانند گوش کند یا مجسمه شاه نعمت‌الله ولی را پشت دیوار شیشه‌ای ببیند که انگار با چشم‌هایش تازه‌واردها را دنبال می‌کند.

 

آرامگاهی که باید از نزدیک دید

 

ورودی امروزی این آرامگاه از سمت شرق است که به صحن اتابکی و از آنجا به صحن وکیل الملکی که به رواق های دوره قاجاریه و گنبدخانه و رواق شاه عباسی و صحن حسینیه دسترسی دارد منتهی می‌شود. آخرین صحن این بنا بیگلربیگی است که به خانه متولی باشی می رسد.

بیشترین توسعه این مجموعه در دوران قاجاریه انجام شده. معماران آن استاد «کمال الدین حسین» و بانی آن بکتاش خان (رواق و صحن میرداماد), «استاد رضاً و بانی آن»عبدالحمید میرزاً (صحن حسینیه) بوده اند. اما بد نیست بدانید که قدیمی ترین قسمت آستانه، گنبدی است که بر مزار شاه قرار دارد که در سال 840 هجری قمری ساخته شده است.

 

آرامگاهی که باید از نزدیک دید

 

در جنوب شرقی حرم دری خاتم کاری است که به چله خانه باز می شده و اکنون چله خانه جزو رواق شده است . چله خانه احتمالا قبل از عصر صفویه ساخته شده که در زمان احداث رواق آن را حفظ نموده اند. تزئینات داخل آن بنا به تنوع رنگ ها مربوط به دوران بعد از تیموریان است . چله خان نیز مانند گنبد از قدیمی ترین آثار ساختمانی مجموعه است. در شرقی، رواق شرقی، به صحن دلگشایی باز می شود که سی و دو متر عرض و چهل و چهار متر ارتفاع دارد.

 

آرامگاهی که باید از نزدیک دید

 

از ملحقات آرامگاه، کاروانسرایی است از دوره قاجاریه که کنار ضلع غربی آستانه قرار گرفته است. این کاروانسرا که ورودی آن در جهت شمال واقع شده از شاه نشین و صحن و حجره هائی در اطراف تشکیل می شده. این کاروانسرا به مرور به صورت نیمه مخروبه درآمده و عملا استفاده ای از آن نمی شد تا اینکه برنامه تعمیرات و احیای کامل کاروانسرا انجام شد .

در این آرامگاه، موزه ای هم برپا شده که در آن اشیای نفیسی به خصوص اشیایی مثل کشکول و تبرزین و شمعدان و ... وجود دارد و البته دو صفحه از قرآنی باقی مانده که به خط کوفی است را می توانید ببینید که تاریخ کتاب مطمئنا از هشتصد سال پیشتر است.