بدون تردید دیدن شهر سربداران، شهر تاریخ نگار مشهور، ابوالفضل بیهقی و شهر ملا هادی سبزواری میتواند مقصدی ایدهآل برای گردشگرانی باشد که به دنبال سفری متفاوت و به جستجوی دیدنیهایی بکر هستند.
سبزوار همواره در طول تاریخ در بطن حوادث و رویدادها قرار داشته و همین موضوع سبب شده است این شهر میراثدار آثاری ارزشمند و دیدنی باشد.
اگرچه سبزوار در دوران پرفراز و نشیب تاریخ خود شاهد ظهور افرادی تاثیرگذار و مشهور بود ولی بدون تردید اوج این رویدادهای تاریخی را میتوان در روزگار سربداران و قیام اینبزرگمردان ایرانی علیه مهاجمان بیگانه قلمداد کرد که شعار آزادگی و شرافتشان در گوش تاریخ طنین دارد که: سر به دار میدهیم، تن به ذلت نمیدهیم. در میان آثار موجود این شهر شاید بتوان مسجد جامع و مصلای آن را که یادگاری از عصر سربداران است، یکی از مهمترین این آثار قلمداد کرد.
مسجد جامع سبزوار در خیابان بیهقی، قبل از چهار راه امامزاده این شهر قرار دارد. مسجد از یک حیاط مرکزی و دو شبستان شرقی و غربی و دو ایوان شمالی و جنوبی تشکیل شده است.
این بنا دارای نقشه دو ایوانی بوده و در دوره پهلوی دو مناره به ایوان جنوبی اضافه شده که فاقد تزئینات است. ایوان شمالی مسجد از آجر ساخته شده و دارای دو مناره بلند است که برای گفتن اذان از آنها استفاده میشد که در دوره قاجار به آن الحاق شده است.
ارتفاع دو مناره بالای ایوان، از پشت بام 11 متر است. در دو پایه طرفین ایوان جنوبی حاشیهها و خوانچهها و مربعها و گلدانها طرح شده و در پنجرههای مربع شکل، با خط بسیار درشت ثلث و کاشی سفید بر زمینه لاجوردی، کلمات الله، محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین را از بالا به طرف پایین نوشتهاند و در خوانچههای دو پایه ایوان با کاشی سفید به خط ثلث در زمینه لاجوردی، نوشته شده: لاالهالاالله، محمد رسولالله، علی ولیالله. اطراف خوانچهها با نقوش متناسب زینت یافته و در هر حال پایههای ایوان که قبلا ساده و آجری بوده اکنون دارای تزئینات کاشی هفت رنگ است.
در دوره رضاشاه سردر این مسجد پس از پارهای تغییرات در ساختار شهر و خیابان بیهق خراب شد و سپس به دست سید محمد اشراقی، از معماران شهر، بازسازی شد. در دالان طرف شرقی ایوان شمالی جامع سبزوارسنگ مستطیل خوش خطی است که گوشه ی راست طرف بالا و گوشه چپ طرف پایین آن شکسته و از بین رفته است و همان سنگ شکسته ناقص را بدیوار دالان در نزدیک دری که از ایوان وارد راهرو می شود نصب کرده اند و اتفاقاً تمام عبارت این سنگ و شکستگی آن در سال هزار و سیصد قمری از طرف مرحوم حسنخان اعتماد السلطنه در صفحه دویست و چهار جلد سوم مطلع الشمس ذکر شده و عیناً از آن کتاب ذیلاً نقل می شود.
در سمت شمال مسجد و شرقی ایوان شمالی شبستانی است شامل نه ضربی که یک ضربی آنرا که در زاویه ی شمال شرقی شبستان واقع شده در سالها قبل از شبستان جدا و دیوار کرده و ضمیمه ی دکان کنار خیابان بیهق نموده اند( و این عمل خلاف موازین شرعی است و کسی مجاز نیست محل نماز گذاران را بدیگری برای کسب واگذار کند) و سه ضربی طرف راست این شبستان مجاذی فضای مسجد و از آنجا نور میگردد و در آهنی شیشه دار در جلو این سه ضربی نصب است و بقیه متضل بشبستان شرقی مسجد می باشد.