دریاچه ارومیه در شمال غربی ایران و در منطقهٔ آذربایجان واقع شدهاست. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تقسیم شدهاست. دریاچهٔ ارومیه، بزرگترین دریاچهٔ داخلی ایران و دومین دریاچهٔ آبشور دنیا است. آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتاً از رودخانههای زرینهرود، سیمینهرود، گدار، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه میشود.
حوضهٔ آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است که پیرامون ۳٪ مساحت کل کشور ایران را دربر میگیرد. این حوضه با داشتن دشتهایی مانند دشت تبریز، ارومیه، مراغه، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه، یکی از کانونهای ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران بهشمار میرود.
دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار گرفتهاست. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالبترین و نغزترین زیستگاههای طبیعی جانوران در ایران بهشمار میرود. این دریاچه در حال حاضر ۲۷ گونه پستاندار، ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزیست و ۲۶ گونه ماهی حیات وحش این دریاچه را تشکیل دادهاست.
آب دریاچهٔ ارومیه بسیار شور و میزان نمک محلول در آن دو برابر اقیانوسها است. به این دلیل، هیچ ماهی و نرمتنی به جز گونههایی از سختپوستان در آن زندگی نمیکنند و آب آن هیچوقت یخ نمیزند. شناکنندگان نیز میتوانند بر روی آب آن شناور بمانند.
آب دریاچهٔ ارومیه از دستهٔ آبهای کلروره سدیک میباشد و گل دریاچهٔ ارومیه خمیری سیاهرنگ و جزو گلهای کلرورهاست که دارای خاصیت درمانی برای بیماریهایی چون رماتیسم و آرتروز و بیماریهای زنانهاست.
دریاچهٔ ارومیه دارای ۱۰۲ جزیرهاست که همهٔ آنها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوخته طبیعی جهان به ثبت رسیدهاست. جزیره اِشک، زیستگاه پرندگان زیبای کوچگ، از جمله مرغ آتش و تنجه و نیز گوزن زرد ایرانی است. برای گشت و گذار در دریاچه و جزیرههای آن میتوان از دو کشتی سهند و نوح، یا قایقهای گوناگون در بندر گلمانخانه بهره گرفت.
تاریخچه دریاچه ارومیه
کریستالهای نمک در دریاچه ارومیهنام کهن این دریاچه چیچَست بودهاست. این واژه، واژهایست از زبان اوستایی و پارسی باستان و تلفظ آن چَئِچَستَ بودهاست. دریاچهٔ چیچست در اسطورههای ایرانی نقشی بنیادین دارد. عرصهٔ بسیاری از رویدادهای مهم زندگی کیخسرو، کرانه این دریاچه بودهاست. دژ بهمن که کیخسرو در نبردی غولآسا و سهمگین آن را میگشاید و از چنگ دیوان بهدر میآورد، در نزدیکی همین دریاچه بوده است. در دوران پهلوی به مناسبت پادشاهی رضاشاه پهلوی، به این دریاچه نام رضائیه داده شد.
دریاچهٔ ارومیه یکی از زیستگاههای طبیعی مهم در منطقهٔ آذربایجان که در عین حال برای ورزشهای آبی همانند شنا، قایقرانی و اسکی روی آب نیز بسیار مناسب میباشد، در آستانه خشک شدن است. این دریاچه که با سواحل زیبا و آبشور و شفابخش خود گردشگران بسیاری را در فصول مختلف و علیالخصوص در تابستان بهسوی خود جلب مینماید، از نظر داشتن مینرالهای مختلف، دارای یکی از کمیابترین منابع طبیعی بوده و متأسفانه امروزه با تهدیدی بسیار جدی روبروست.
مشخصات جغرافیایی وعمومی دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه بزرگترین و شورترین دریاچه دائمی ایران و یکی از دریاچه های فوق اشباع از نمک دنیا است که از این نظر با دریاچه بزرگ نمک آمریکا شباهت دارد. درازای آن 140 و پهنای آن بین 15 تا 50 کیلومتر و مساحت آن بین 5000 تا 6000 کیلومتر مربع (بر حسب میزان بارش و تبخیر) است. درپلیو-پلیستوسن، دریاچه ارومیه تا تبریز و مراغه گسترش داشته اسیت. این دریاچه در یک فرو نشست کم ژرفای وسیع با میانگین ژرفای 6 متر قرار گرفته است. ولی ژرفترین نقطه آن با 13 متر عمق در گوشه شمال غربی جای دارد. سطح آن نسبت به سطح آب، دریاهای آزاد، 1300 متر بالاتر قرار دارد. در این دریاچه، بیش از 102 جزیره وجود دارد که شکل و اندازه آنها با میزان بارش سالانه تناسب دارد.
در فصل بهار این آبشار پرآبترین روزهای خود را میگذراند، گرچه آب و هوای منطقه تا اواسط اردیبهشت هم سرد است ولی خرداد ماه میتواند فصل مناسبی برای سفر به این منطقه باشد.
شهرستان سردشت از شهرستانهای کردنشین و مرزی استان آذربایجان غربی است که در جنوب این استان قرار دارد و با مناطق کردنشین شمال کشور عراق (کردستان عراق) همسایه است. بیشتر مردم این شهرستان کردزبان هستند. مرکز این شهرستان، شهر سردشت است.