شاهد خاموش تاریخ
غار آوزا که در 33 کیلومتری شمال شرقی کرمانشاه در دل کوه آوزا با خاطره‌هایش خلوت گزیده، یکی از شاهدان خاموش تاریخ نیاکان ماست که می‌توان در دیواره‌های آن نقش و نگاره‌هایی زیبا را از دوران اشکانی و ساسانی و حتی دورتر به نظاره نشست.
این غار که هم اکنون در فهرست آثار ملی قرار دارد، اولین بار در سال 1354 توسط مسعود گلزاری بررسی شد. او در آن زمان، نگاره‌های آن را به دوره‌های پیش از تاریخ منسوب دانست، اما در بررسی‌های تازه‌تر پژوهشگران به ارائه نظریات جدیدی پرداختند.
دهانه آوزا در ارتفاع 8 متری دیواره صخره واقع است، از این رو عملا کمتر
قابل دسترسی بوده؛ به این دلیل ساکنان اولیه غار، تونلی در ارتفاع
حدود 5/3 متری دیواره، در زیر دهانه بریده‌اند همچنین در دیواره‌های جانبی
و انتهایی غار، چندین اتاق ایجاد کرده‌اند
وجه تسمیه
نام غار آوزا را می‌توان در فارسی به زایش آب ترجمه کرد؛ غاری که 21 متر عمق دارد با دهانه‌ای به عرض 12 متر و ارتفاع 5 متر. دهانه این غار مشرف به تنگه کم عرضی است که رودخانه دینور (به کسر اول و فتح سوم و چهارم) در آن جاری است و همین چشم‌انداز بی‌نظیری به وجود آورده است. چشمه‌ای که بالاتر از دهانه غار از صخره‌ها می‌تراود، در فصل‌های پر باران، دیواره، صخره‌ها را انگار نقره پاشی می‌کند و طراوت و زیبایی خاصی به منظره اطراف این غار می‌بخشد.
چون دهانه آوزا در ارتفاع 8 متری دیواره صخره واقع است، از این رو عملا کمتر قابل دسترسی بوده؛ به این دلیل ساکنان اولیه غار، تونلی در ارتفاع حدود 5/3 متری دیواره، در زیر دهانه بریده‌اند همچنین در دیواره‌های جانبی و انتهایی غار، چندین اتاق ایجاد کرده‌اند که شکل یکی از آنها این احتمال را که محل ذخیره آب چشمه بوده تقویت می‌کند. دو دیده‌بانی نیز در خارج غار ایجاد شده که کاملا بر دره و مناطق اطراف مسلط است و امروزه، طبیعت دوستان می‌توانند از این نقاط، تصاویر زیبایی را تماشا کنند و به خاطر بسپارند.
بیشتر ابزارهای کشف شده در غار آوزا مربوط به پارینه‌سنگی جدید
(اوریناسی یا زارزی) است. چند قطعه شاخصه دوران پارینه سنگی میانی
از جمله ابزارهای نوع لوالوا نیز در بین نمونه‌ها وجود دارد
غار پیر
غار آوزا را از جمله غارهای دستکن و تنها غار حجاری شده در استان کرمانشاه است. این دسته از غارها به وسیله حجاری غارهای طبیعی و ایجاد تغییراتی جهت رسیدن به اهداف مورد نظر به وجود آمده‌اند. در غار آوزا نقوشی که روی دیواره جنوبی اتاق مجاور آب انبار حک شده، در نوع خود کم نظیر است. نقوشی که از غار بدست آمده، در کنار مدارک دیگر و مقایسه آن با سایر مکان‌های مشابه در غرب کشور این احتمال را به وجود می آورد که این نقش‌ها طی دوران سلوکی، اشکانی یا ساسانی ایجاد شده باشند؛ نقش‌های اسب‌سوار، افراد پیاده و بزکوهی.
بیشتر ابزارهای کشف شده در غار آوزا مربوط به پارینه‌سنگی جدید (اوریناسی یا زارزی) است. چند قطعه شاخصه دوران پارینه سنگی میانی از جمله ابزارهای نوع لوالوا نیز در بین نمونه‌ها وجود دارد. شاخصه‌های پارینه‌سنگی جدید چون سوراخ‌کننده‌ها، پونت‌های شانه‌دار و خراشنده‌هایی که در انتها نیز روتوش خورده‌اند در بین ابزارهای کشف شده از غار دیده می‌شود، بنابراین تاریخ پیشنهادی برای این محوطه به ترتیب پارینه سنگی میانه و پارینه سنگی جدید اوریناسی و به احتمال زارزی است.
طاق بستان