لالجین استان همدان

لالِجینْ (لاله‌جینْ) یکی از شهرهای شمالی استان همدان است که در بخش لالجین شهرستان بهار واقع شده‌است. این شهر در طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۲۸ دقیقهٔ شرقی و عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۵۸ دقیقهٔ شمالی قرار گرفته و ۱۷۳۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

برپایهٔ سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، لالجین جمعیتی بالغ بر ۱۴٬۷۲۴ نفر را در خود جای داده و به‌عنوان دومین شهر شهرستان بهار شناخته می‌شود.

قحطی سال ۱۲۸۸ هجری و شورش مردم علیه غلامعلی خزایی (خان وقت) در سال ۱۳۳۱ خورشیدی از وقایع مهم این شهر محسوب می‌شود.لالجین در محاورات مردم استان همدان اغلب به‌صورت «لَلین» و «لالون» تلفظ می‌شود.

ساکنان این شهر به زبان ترکی آذربایجانی سخن گفته و پیرو مذهب شیعهٔ دوزاده‌امامی هستند. لالجین در ۹ کیلومتری بهار و ۲۰ کیلومتری همدان قرار گرفته‌استوجه تسمیهبه اعتقاد برخی از محققان، نام کنونی شهر لالجین تغییریافتهٔ واژهٔ «لاچین» است که نام یکی از قبیله‌های ترک‌زبان بوده‌است. از همین روی به احتمال زیاد در گذشته قبیلهٔ مذکور این منطقه را برای سکونت برگزیده و ساکن آن شده‌است. به همین جهت شهر لالجین به این نام مشهور گشته و به‌عنوان سرزمین ترکان لاچین شناخته شده‌است.

به اعتقاد گروهی دیگر از محققان، واژهٔ لاله‌جین (لالجین) از دو بخش «لاله» و «جین» تشکیل یافته‌است. جین پسوند مکان برای برخی از شهرها و روستاهای استان همدان نظیر توی‌جین، دیوجین، فارس‌جین، گنده‌جین و وفرجین است؛ برهمین اساس، لاله‌جین (لالجین) به معنای آبادی لاله است.به اعتقاد برخی از اهالی شهر، لشگر چنگیزخان مغول به هنگام گذر از همدان وارد لالجین شده و گروهی از اهالی این شهر را به چین فرستاده تا از هنرمندان آن سرزمین سفالگری را بیاموزند.

این افراد پس از آموختن سفالگری به لالجین برگشته‌اند و از همین روی این روستا «لاله‌چین» نام گرفته‌استبرپایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران، جمعیت لالجین در نخستین سرشماری رسمی ایران در سال ۱۳۳۵ خورشیدی بالغ بر ۵٬۴۶۸ نفر بوده که این تعداد در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به ۷٬۰۴۳ نفر، در سال ۱۳۵۵ خورشیدی به ۷٬۸۹۳ نفر، در سال ۱۳۶۵ خورشیدی به ۱۲٬۲۶۱ نفر و در سال ۱۳۷۵ خورشیدی به ۱۳٬۹۳۶ نفر افزایش یافته‌استبراساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی، جمعیت لالجین در این سال بالغ بر ۱۴٬۶۸۹ نفر بوده که از این تعداد، ۷٬۵۹۲ نفر مرد و ۷٬۰۹۷ نفر زن بوده‌اند؛ همچنین برپایهٔ همین سرشماری، شمار افراد باسواد این شهر ۱۱٬۰۳۱ نفر و شمار افراد بی‌سواد ۲٬۴۹۰ نفر بوده‌است.جمعیت لالجین پس از سال ۱۳۲۹ خورشیدی روبه افزایش نهاده‌است؛ به گونه‌ای که بیش‌ترین میزان رشد جمعیت این شهر مربوط به سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ خورشیدی است که طی این مدت جمعیت لالجین سالیانه به‌طور میانگین ۴٫۵ درصد افزایش یافته‌است.

رشد جمعیت این شهر در بیست سال گذشته کاهش یافته‌استساکنان لالجین به لهجه‌ای خاص از زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند که نسبتاًً با گویش مردم آذربایجان متفاوت بوده و از نظر لحن تکلم به زبان قشقایی‌های استان فارس و شاهسون‌های استان‌های قم و مرکزی نزدیک است. پیشینه و چگونگی ورود زبان ترکی به این ناحیه هنوز به درستی مشخص نیست.

برطبق اسناد به‌دست آمده از حفاری‌های چهارراه مرکزی لالجین، همچون سنگ قبرهای متعلق به قرن پنجم هجری که هم‌اکنون در موزهٔ تپهٔ هگمتانهٔ همدان نگهداری می‌شوند، پیشینهٔ استقرار و سکونت در این ناحیه، فراتر از سدهٔ پنجم هجری است.شهر لالجین ایستگاه مستقل هواشناسی نداشته و تنها ایستگاه باران‌سنجی در این شهر ایجاد شده‌است.

البته باتوجه به نزدیکی لالجین به ایستگاه‌های هواشناسی همدان و بهار که اختلاف چندانی از لحاظ فاصله و ارتفاع باهم ندارند، میانگین دمای سالانهٔ منطقه ۱۰٫۵ درجهٔ سانتی‌گراد بالای صفر است که میانگین بیش‌ترین دمای سالانه مربوط به تیرماه با ۲۴ درجهٔ سانتی‌گراد بالای صفر و میانگین کم‌ترین دمای سالانه مربوط به دی‌ماه با ۵ درجهٔ سانتی‌گراد زیر صفر است. میانگین روزهای یخبندان منطقه نیز ۱۳۶٫۳ روز بوده که از آذرماه آغاز شده و تا فروردین ادامه می‌یابدمالکیتچهار دانگ از کل زمین‌های لالجین متعلق به خان لالجین (غلامعلی خزایی) بوده و دو دانگ دیگر آن نیز به نصرت‌الملک علی‌خان پسر رستم‌خان قراگؤزلؤ تعلق داشته‌است.

نصرت‌الملک این دو دانگ را مهریهٔ همسرش زبیده (دختر فتحعلی شاه) قرار داد و هم‌اکنون زبیده‌خاتون یک سوم قریهٔ لالجین را بابت مهریه و صداق شرعی مالک است.امروزه دو دانگ از تمام زمین‌های مسکونی و کشاورزی شهر لالجین موقوفه بوده و این امر مشکلات بسیاری را درپی داشته‌است؛ البته سازمان اوقاف و امور خیریه، مدرک معتبری مبنی بر موقوفه‌بودن زمین‌ها به مسئولان و معتمدان این شهر (از جمله شورای شهر لالجین) ارائه نکرده‌استمراکز دولتی و غیر دولتیاز جملهٔ مراکز دولتی و غیردولتی لالجین می‌توان به انجمن معتادان گمنام، باشگاه بیلیارد، باشگاه ورزشی مسعود، بانک تجارت، بانک رفاه، بانک سپه، بانک صادرات، بانک کشاورزی، بانک ملت، بانک ملی ایران، بانک نصر، بخشداری لالجین، بنیاد قرآن، پاسگاه نیروی انتظامی، پست‌بانک، خدمات ارتباطی، دفتر امام جمعه، شرکت مخابرات، شرکت نفت، شهرداری لالجین، شورای شهر لالجین، صندوق قرض‌الحسنهٔ مهدیه، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتابخانهٔ دولتی علامه طباطبایی، کمیتهٔ امداد، مؤسسهٔ مالی و اعتباری مهر، مجموعهٔ فرهنگی آوینی و نظام مهندسی لالجین اشاره کرد.

کشاورزیشهر لالجین در دشت نسبتاً همواری واقع شده و روخانهٔ قوری‌چای در شمال و رودخانهٔ یکه‌چای در جنوب آن جریان دارد. این منطقه از لحاظ آب‌های زیرزمینی بسیار غنی بوده و ساکنان آن به ایجاد چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق روی آورده‌اند.

موتورهای آب موجود در پیرامون لالجین، آب موردنیاز کشاورزی در این منطقه را فراهم آورده و اغلب ساکنان به کشت انگور، جو، چغندر، سیب‌زمینی، سیر، و گندم اشتغال دارند. پیش‌تر آبیاری باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی شهر از طریق چشمه‌ها، رودخانه‌ها و کاریزها صورت می‌گرفته که هنوز هم برخی از کاریزهای تاریخی مربوط به دورهٔ صفویه در شمال و شمال غرب شهر دیده می‌شوند.