تقریبا تمامی اهالی هنر و ادبیات ایران بویژه کسانی که ادبیات معاصر را دنبال می‌کنند با نام کتاب مشهور «کلیدر» اثر محمود دولت آبادی آشنا هستند. برای بسیاری از مردم نام عجیب این کتاب همواره مورد پرسش قرار داشته و شاید کمتر کسی بداند که نام این رمان از روستایی در شمال شرق ایران گرفته شده است.
کلیدر روستایی است در بخش سرولایت شهرستان نیشابور که با قرار گرفتن در منطقه‌ای کوهستانی آب و هوای خنک و معتدلی دارد. طبیعت و پوشش گیاهی کلیدر بسیار زیبا و گوناگون است. کوه‌های بلند اطراف کلیدر که بخشی از رشته کوه بینالود هستند چشمه‌های بسیاری را در منطقه کلیدر سیراب می‌کند که بر جاذبه‌ها و زیبایی آن می‌افزاید.
جانورانی چون قوچ و میش، پلنگ، گُراز، کفتار، گربه وحشی، شغال، گرگ، روباه، خرگوش، کبک، تیهو، کوکر، عقاب طلایی، شاهین، مار افعی و مار کبری در این ناحیه زندگی می‌کنند. در کنار زیبایی‌های طبیعی، این روستا سابقه تاریخی نیز دارد. در پژوهش‌های انجام شده روی نام کلیدر، گروهی بر این باورند که کلیدر واژه‌ای پهلوی است که از دو بخش «کلی» به معنای محکم و «در» به‌معنای قلعه تشکیل شده است.
شاید معروف‌ترین بنای این روستا را بتوان گنبدی تاریخی به نام گنبد کلیدر نام برد. این بنا در داخل روستا واقع و از تخته سنگ‌های صاف ساخته شده و گنبدی کم ارتفاع دارد. بنا چه در داخل و چه از خارج فاقد تزئینات است. در حال حاضر از ورودی ایوان بنا فقط دیوار‌های جانبی باقی مانده و سقف آن از بین رفته است.
به دلیل فرسایش خاک و بالا آمدن خاک زمین‌های اطراف در حال حاضر ارتفاع این بنا از کف زمین‌های اطراف در حدود یک متر پایین‌تر است. در داخل بقعه یک سنگ قبر دیده می‌شود که به گفته اهالی روستا در گذشته در این محل دو سنگ بوده که یکی از آنها به سرقت رفته است.
در بخش شمالی بنا یک خانه از خانه‌های روستا به دیواره بقعه چسبیده است و دیواره این دو بنا با هم مشترک‌اند. از شواهد امر مشخص است که در اطراف این بنا سازه‌هایی وجود داشته که از بین رفته‌اند.
سفر به سرزمین گل و صخره