مجموعه تاریخی عباس‌آباد

مجموعه تاریخی عباس‌آباد از آثار تاریخی استان مازندران ایران است.

پمجموعه باغ‌های عباس آباد در ۹ کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌های البرز و در میان جنگل‌های انبوه قرار گرفته و از جمله مهم‌ترین و بزرگترین باغ‌های تاریخی ایران است که به عنوان یکی از باغ های ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

این مجموعه شامل سد عباس آباد. مخزن و دریاچه سد، گل‌باغ، کاخ، حمام، آسیاب آبی و دو برج آجری می‌ شود.

این مجموعه به دستور شاه عباس اول صفوی در سال‌های ۱۰۲۰ و۱۰۲۱ ه.ق در محلی که پیشتر خرگوران نام داشت ساخته شده‌است و در حال حاضر مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران به‌شمار می‌آید. وسعت آن نزدیک به ۵۰۰ هکتار است.

سد دریاچه با گنجایش ۶۰۰ هزار مترمکعب از نوع مخزنی بوده و جنس دیواره سد از ساروج می‌باشد. این سد توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۷۴۵ در زمره آثار تاریخی و فرهنگی ایران قرار گرفته‌است.

دریاچه طبیعی عباس اباد با وسعتی بالغ بر ۱۰ هکتار با عمارتی در مرکز آن، که در زمان آبگیری دریاچه عمارت با ارتفاعی بالغ بر ۱۸ متر به زیر آب می‌رود و فقط سقف آن همراه با درختچه‌هایی نمایان است.

مشخصات چهار طاقی دریاچه مصنوعی: در میا ن مرکز دریاچه مصنوعی عباس آباد  بهشهر بنایی آجری به شکل چهار طاقی وجود دارد که زمانی سطح فوقانی آن بستر بنایی با مصالح چوب وسقفی سفالی را تشکیل می‌داد. چهار طاقی مذکور در زمان آبگیری سد به زیر آب می‌رود وتنها سطح فوقانی آن بسان جزیره‌ای بیرون از آب قرار می‌گیرد.

اساس چهار طاقی بر روی ۸ جرز در پیرامون و۱ جرز در مرکز بنا گردید. ابعاد جرزها به صورت تقریبا ۴*۴ متر می‌باشد که بر روی یک سکو قرار گرفته‌اند. آنچه مهم جلوه می‌کند عدم وجود پله آجری در بنا واطراف چهار طاقی می‌باشد این امکان وجود دارد که اول بنای فوق جهت مقاوم سازی سد احداث گردیده باشد و مجددا با توجه به آبگیری سد به آن کاربری تفریحی داده باشند.

براساس بررسیهای مکرر می‌دانی که انجام پذیرفته می‌توان گفت آب دو چشمه مهم قوری چشمه و سرچشمه را از فرا دست بر اساس اختلاف سطح شیب دارو همچنین با به کارگیری ظروف مرتبطه تنبوشه که توسط دیوار اجری محافظت می‌گردید وآب را به قسمت فوقانی هدایت می‌نموده‌اند. احتمالا بر اساس اختلاف ارتفاع دو چشمه مذکور نسبت به چهار طاقی وهمچنین قانون ظروف مرتبطه، تنبوشه آب به صورت فواره حوض مرکزی را پر می‌نموده‌است و آنگاه سر ریز آب آن توسط آب راه‌ها به حوض‌های دیگر تقسیم وسپس مازاد آن از چهار طاقی به داخل استخر می‌ریخته‌است.

جهت کاربری تفریحی عمارت داخل استخر، دسترسی به آن از طریق یک پل چوبی اسکله مانند که در جهت شمال بنای مذکور ایجاد نموده بودند امکان پذیر می‌گردید. اما بنای عمارت علاوه بر کاربردی تفریحی دارای کاربری علمی وفنی در سد سازی بوده‌است. بنای عمارت از ۸ جرز در پیرامون ویک جرز درمرکز بوده جرزمرکزی آن دارای خلل و فرج شبکه‌ای مرتبط به هم می‌باشدکه در مواقع ضروری به صورت یک سوپاپ عمل می‌کرده ‌است بدین گونه اگر بعد از بسته شدن دریچه‌های سد وآب گیری مخزن آن اگر به سد فشار می‌آمد و یا اگر سد اندکی حرکت می‌نمود مهندسین سازه سد، آب را از دریچه‌های سد خالی نمی‌کردند بلکه تخلیه آب را از مرکز مخزن سد انجام می‌دادند.

به طور مثال اگر تخلیه آب در موقع اضطراری از طریق دریچه سد انجام می‌پذیرفت فشار وهجوم آب برای تخلیه شدن خود عامل مهم در سرعت بخشیدن به تخریب سد بوده‌است برای پیشگیری تخریب سد در مواقع ضروری (بعد از آبگیری )وجود همان چهار طاقی با جرز مشبک مرتبط به هم ضروری می‌نماید بدین ترتیب با ساخت چهار طاقی وجرز مشبک وسط سد از تخریب سد جلوگیری نموده‌اند. به تصویر ۳-جرزهای مشبک در چهار طاقی میان آب گونه‌ای که آب را از مرکز مخزن به وسیلهٔ همان جرز مشبک مرکزی چهار طاقی مکش وسپس آب را از طریق کانالهایی که در زیر سد موجود می‌باشد به پایین دست (حدود ۲۰۰ متری) هدایت می‌نمودند تا اینکه از فشار آب بر دهانه سد می‌کاستند.

وسعت آن حدود ۱۰ هکتار و عمق آن نزدیک به ده متر است. این دریاچه به دلیل دسترسی مناسب سواره، محوطه اتراق، آثار باستانی، شیرینی، آب و هوای مناسب، قابلیت‌های توریستی فراوان دارد.